Bạn có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để giúp con lựa chọn và định hướng nghề nghiệp sao cho hiệu quả, nhưng có một cách dễ dàng để tiếp cận vấn đề là sử dụng ba bước đơn giản sau:
1. Suy ngẫm – giúp con bạn suy ngẫm về những yếu tố cấu thành cá tính của mình, xác định xem mình hứng thú với cái gì, muốn phát triển và sử dụng những kỹ năng nào, động lực nào thúc đẩy con thực hiện tất cả những điều đó. Cũng hữu ích nếu con nghĩ xem mình nên làm gì và tại sao. Hãy hỏi rõ con không thích hoặc không giỏi những gì để đảm bảo con không phải hối tiếc khi gắn bó với một lựa chọn không phù hợp.
2. Khám phá – hỗ trợ con trong việc tìm hiểu các khóa học, chương trình đào tạo và công việc khác nhau mà con có thể thử sức nếu hứng thú.
3. Lập kế hoạch – cùng con sắp xếp các lựa chọn theo thứ tự ưu tiên để con có thể quyết định lộ trình thực hiện một cách hiệu quả.
Bước 1 – Suy nghĩ về bản thân trước khi lựa chọn nghề nghiệp
Trước khi con bắt đầu lên kế hoạch và lựa chọn nghề nghiệp, con cần hiểu rõ sở thích, hứng thú và những điều mình thực sự ghét. Con có thể bắt đầu bằng cách trả lời các câu hỏi dưới đây và lập danh sách của riêng mình.
Sở thích của con là gì? Con thích làm gì ở trường hoặc trong thời gian rảnh? Ví dụ, con có thể thích:
- mỹ thuật
- âm nhạc
- thể thao
- viết truyện
- chăm sóc thú cưng
- chơi game trên máy tính
- giao lưu với bạn bè
Kỹ năng của con là gì? Con giỏi cái gì ở trường hoặc trong thời gian rảnh? Ví dụ, con có thể giỏi:
- khoa học
- toán học
- nói và viết
- sử dụng máy tính
- công việc sáng tạo như hội họa hoặc âm nhạc
- nhiệm vụ thực tế như làm mô hình hoặc sửa chữa đồ đạc
- nghiên cứu thông tin cho một dự án
Phẩm chất cá nhân của con là gì? Con là người như thế nào? Ví dụ, con có thể giỏi:
• quản lý thời gian và công việc
• hợp tác tốt
• có kế hoạch
• nói trước đám đông
• tham gia thảo luận
• quan tâm đến người khác
• nhiều sáng kiến
• tiếp thu quan điểm người khác
Lưu ý: Bạn có thể gọi chúng là các kĩ năng chung, mềm, linh hoạt. Dù thế nào thì chúng đều được nhà tuyển dụng đánh giá cao!
Họ thích học như thế nào? Các lựa chọn khác nhau cần các phương pháp học tập khác nhau. Ví dụ, một số khóa học giáo dục sẽ bám sát chương trình trên lớp trong khi những khóa học khác liên quan đến các vị trí tuyển dụng hoặc công việc dự án thực tế.
Nếu con thích học bám sát chương trình trên lớp với các bài kiểm tra, con có thể muốn tham gia một khóa học tổng quát như A Levels ở dạng thứ sáu hoặc ở trường đại học. Nếu con thích làm việc dự án thực tế, có lẽ con sẽ quan tâm đến một khóa học nghề như NVQ hoặc BTEC, cũng có sẵn ở dạng thứ sáu hoặc ở trường đại học.
Nếu con thích học các kỹ năng mới trong khi làm việc và được nhận chứng chỉ, con có thể sẽ quan tâm đến việc học nghề hoặc ứng tuyển thực tập sinh.
Nếu con muốn học từng bước theo lộ trình riêng, trong một lớp học nhỏ và mỗi ngày tích lũy một số kỹ năng hữu ích, một chương trình Foundation Learning có thể là lựa chọn phù hợp cho con.
Bước 2 – Khám phá nghề nghiệp
Thế giới công việc luôn thay đổi. Để lên kế hoạch cho sự nghiệp, con cần tìm hiểu thêm về loại công việc hiện tại và những công việc nào có thể phát triển trong tương lai. Con có thể tham khảo các trang web dưới đây, xem các video clip và nghiên cứu nhiều ngành nghề khác nhau:
Nếu bạn muốn có góc nhìn toàn diện, trang web Dịch vụ Nghề nghiệp Quốc gia có hơn 800 hồ sơ công việc cho con tìm hiểu. Con có thể hỏi thăm các các gia đình có xưởng/ trang trại hay sử dụng công cụ tìm kiếm.
Nếu bạn nghĩ rằng con có khả năng vào đại học thì trang Prospects cung cấp nhiều thông tin về các ngành nghề sau đại học. Cần kiểm tra vai trò cá nhân trên một số trang web để có chế độ xem toàn bộ.
Nhiều công việc trên các trang này mới toanh so với các thế hệ trước, là kết quả của quá trình phát triển các công nghệ, kỹ thuật và nghiên cứu mới. Điều này là một trong những lý do khiến cho phụ huynh và giáo viên cảm thấy khó đưa ra lời khuyên phù hợp.
Một khi con bạn xác định được mục tiêu, UCAS Progress là điểm khởi đầu tuyệt vời để nghiên cứu các khóa học sau 16 và học tập dựa trên công việc.
Đây chỉ là một trong số các trang web cung cấp thông tin nghề nghiệp tuyệt vời.
Trường học hoặc trường đại học của con bạn có trách nhiệm đảm bảo công tác hướng nghiệp cho học sinh. Thật không may, việc đó phụ thuộc vào tài trợ và do đó rất chắp vá mặc dù họ thường có các chương trình nghề nghiệp như Kudos và Careerscape từ Cascaid, eClips hoặc Launchpad để giúp học sinh khám phá ý tưởng và sở thích nghề nghiệp cá nhân cũng như tìm hiểu về hàng trăm công việc khác nhau để có thể quyết định loại nghề nghiệp nào phù hợp với mình.
Một khi con đã có một số ý tưởng nghề nghiệp, con có thể thử liệt kê những thứ mình quan tâm nhất đi kèm lý do.
Một lưu ý thận trọng
Kinh nghiệm cho chúng ta biết rằng mặc dù các chương trình này cung cấp điểm khởi đầu hữu ích, nhưng chúng không thay thế các cuộc thảo luận hướng nghiệp, khuyến khích mức độ phản ánh có mục đích sâu sắc hơn để đảm bảo rằng con bạn đưa ra những lựa chọn lâu dài chứ không chỉ là nhất thời – có thể khiến con hối hận về sau.
Cũng cần lưu ý rằng Chính phủ dự đoán 40% số công việc trong mười năm tới sẽ yêu cầu bằng cấp, khi đó tỉ lệ công việc không đòi hỏi kỹ năng sẽ giảm đáng kể. Vì vậy, hãy chắc chắn rằng con bạn hiểu điều này khi đưa ra lựa chọn
Bước 3 – Lên kế hoạch cho con đường sự nghiệp
Sau khi con tìm thấy những công việc mà con quan tâm, hãy khuyến khích con trả lời bốn câu hỏi sau:
1. Tôi có thể bắt đầu sự nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường không? Điều này có thể phụ thuộc vào trình độ chuyên môn của con khi tốt nghiệp. Hãy nhớ rằng, phần lớn các công việc ngày nay yêu cầu một số bằng cấp. Điều khoản Mở rộng độ tuổi đi học (The Raising of the Participation Age – RPA) cho phép trẻ em vừa học vừa làm nhưng phải trải qua một số khóa đào tạo liên quan đến công việc đó.
2. Tôi có thể học nghề không? Đối với một số lĩnh vực, học nghề là một trong những cách chính để bắt đầu sự nghiệp. Con có thể phải chuẩn bị một số bằng cấp trước khi bắt đầu học nghề.
3. Tôi có cần kiếm thêm một số bằng cấp cho loại công việc này không? Con có thể cần phải kiếm thêm một số bằng cấp ở trường cấp ba, cao đẳng hoặc thậm chí đại học. Tìm hiểu những môn học và loại bằng cấp con có thể cần. Ví dụ, con có thể cần một khóa học chung như A Levels hoặc một khóa học nghề (đôi khi được gọi là khóa học chung áp dụng) như BTEC (giúp con chuẩn bị cho một lĩnh vực công việc cụ thể).
4. Tôi có cần hình thành sự tự tin và hoàn thiện kỹ năng của mình không? Con có thể chưa sẵn sàng để bắt đầu một khóa học cao hơn, học nghề hoặc đi làm. Nền tảng học tập có thể giúp con đạt được trình độ chuyên môn cấp 2 (ví dụ, các GCSE hoặc BTEC), tiến gần hơn đến mục tiêu nghề nghiệp của mình.
Có kế hoạch dự phòng!
Ngay cả khi đã có hình dung về sự nghiệp lý tưởng trong đầu, con vẫn cần cân nhắc về các lựa chọn khác trong trường hợp mọi thứ không như dự định. Điều này đặc biệt quan trọng nếu con tập trung vào một khóa học hoặc nghề nghiệp có tính cạnh tranh cao.
Ví dụ, nếu con không đạt được điểm số mà con kỳ vọng hoặc không còn vị trí ứng tuyển, con cần phải có một giải pháp thay thế tốt để quay trở lại đường đua.
Yêu cầu con cân nhắc lựa chọn nghề nghiệp dự phòng trong trường hợp thay đổi kế hoạch. Đó có thể là một nghề nghiệp khác hẳn hoặc một con đường khác để tiếp cận nghề nghiệp con chọn lúc đầu – hoặc một nghề nghiệp tương tự.
Đặng Thanh Hiền – Táo Trường Học dịch
Nguồn: careersadviceforparents
